İrmet Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı Uzm. Dr. Yaşar Pala, diş tedavileri uyutularak yapılması zorunlu çocuklarda genel anestezi yerine basit uyku ‘sedasyon’ tekniğinin uygulanması ve avantajları hakkında bilgilendirme yaptı.
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı Uzm. Dr. Yaşar Pala, şunları kaydetti:
DİŞ TEDAVİLERİNDE ÇOCUKLARDA UYUTMA NE ZAMAN GEREKLİDİR?
Diş tedavileri lokal anestezi ile uyanık gerçekleştirilebilen tedavilerdir. Uyumlu 4 yaş üstü çocuklarda iletişimi iyi diş hekimleri ile bu tedaviler uyanık yapılabilir. Ancak çocuğunuz çok korkuyor ise bu mümkün olmayabilir. Korkan çocuklarımızın tedaviye zorlanması onlarda bir yaşam boyu sürecek diş koltuğu fobisine neden olabilir.
Bu durumda çocuğunuzun tedavileri ancak onun uyutulması ile gerçekleştirilebilir.
DİŞ TEDAVİLERİNDE ÇOCUKLARDA UYUTMA TEKNİKLERİ NELERDİR?
Anestezi branşında 2 çeşit uyutma yöntemi vardır:
Birincisi genellikle ameliyatlarda tercih etmek zorunda olduğumuz Genel Anestezi yani halk dilindeki narkozdur.
İkincisi ameliyathane dışı bazı girişimlerde hastaya konfor sağlamak amaçlı tercih ettiğimiz BASİT UYKU "SEDASYON “dur. Bu iki teknikten biriyle uyutularak çocuğunuzun tedavisi yapılabilir.
SEDASYON NEDİR?
Türkçe’de Sedasyon kelimesinin tam karşılığı yoktur. Ancak durum olarak sakinlikten başlayan derin uykuya kadar uzanan bir durumun tıbbi bir karşılığıdır.
Sedasyon evdeki uykunun tüm düzeylerinin taklit edilmeye çalışıldığı manipülatif fizyolojik uykudur.
SEDASYON ÇEŞİTLERİ NELERDİR, ÖZELLİKLERİ NEDİR?
Sedasyon, yüzeyel, orta derinlikte ve derin sedasyon olarak düzeyine göre 3 sınıfta kategorize edilir. Sedasyon sırasında normal uykuda olduğu gibi hastanın kendi solunumu devam eder.
Yüzeysel sedasyon çocuk ile tüm iletişimin devam ettiği, çocuğunuzun korkularının azaltıldığı bir sakinlik halidir. Genellikle ameliyatlar öncesinde operasyona giderken uygulanır. Çocuğunuzun operasyona sakin gitmesi, korkularını unutması, operasyon odasını hatırlamaması için kullanılır
Orta derinlikteki sedasyonda çocuk uykuya eğilimlidir, sözlü komutlara veya basit ağrılı uyaranlara yanıt verebilir haldedir. Genellikle kısa süreli görüntüleme işlemleri için kullanılır
Derin sedasyonda sözel uyaranlara yanıt azdır veya yoktur, ağrılı uyaranlara yanıt vardır. Bu düzey evdeki derin uyku dönemini andırır. Diş tedavileri, sünnet ve MR çekimlerinde tercih edilir.
GENEL ANESTEZİ NEDİR?
Genel Anestezi büyük çoğunlukla ameliyatlar sırasında kullandığımız bir uyutma tekniğidir.
Genel anestezi sırasında çocuk derin uykudadır. Ağrılı ve sözlü tüm uyarılara yanıt veremez haldedir. Genel anestezide uyku düzeyi en basit cerrahi ağrı olan cilt kesisine yanıt veremeyecek seviyede derin olmak zorundadır.
Genel anestezi sırasında biz anestezistler 4 durum oluştururuz. Bunlar "Bilinç kaybı", "Solunum durdurma”, “Ağrısızlık" ve "Hareketsizlik’’tir.
Solunumun durdurulması sonrasında çocuğunuzun yeterli havalanabilmesi için soluk borusuna bir tüp yerleştiririz. Tüp solunum devresi ile anestezi cihazına bağlanır. Anestezi cihazı çocuğunuzun ihtiyacı olan oksijeni ve uyutucu gazları çocuğunuzun akciğerine gönderir. Ameliyat veya tıbbi işlem sonlandığında anestetik gazlar kapatılır, ayrıca uyanmanın kolaylaşması için damardan ilaçlar yapılır. Solunumu başlayan çocuk belli uyanıklık düzeyine ulaştığında soluk borusundan tüp çıkartılır. Ameliyathane içindeki uyandırma bölümüne alınır. Bir süre daha kendine geldikten sonra servise gönderilir.
SEDASYONUN GENEL ANESTEZİYE ORANLA AVANTAJLARI NELERDİR?
Öncelikle sedasyon çocuğun solunumunun devam ettiği basit bir uyku halidir. Hatta ilaçlar ile oluşturulan manipülatif fizyolojik uykudur diyebiliriz. Genel anestezi ise hiçbir uyaranın hissedilmediği çocuğun kendi solunumunun durdurulduğu çok derin bir uyutma tekniğidir.
Sedasyon ilaçları anestezi branşının en basit uyku ilaçlarıdır, bu nedenle organ sistemlerindeki etkileri yok denecek kadar azdır. Yani çocuğunuzun nabzı ve tansiyonu bu ilaçlar ile neredeyse değişmez, derin sedasyonda kitabi dozlarda bile solunum etkilenmez. Genel anestezide kullanılan ilaçlar kitabi dozlarda dahi kalp ve akciğer sisteminde etki oluşturabilir. Çocuğunuzun nabzı ve tansiyonu değişebilir, solunum durabilir.
Sedasyon ilaçları damardan uygulanan ilaçlardır, sedasyonda anestezi gazları kullanılmaz. Genel anestezide, anestezinin idamesi için akciğere verilen anestezi gazları çoğunlukla kullanılır. Çocuğunuzun soluk borusuna tüp yerleştirilmesini bu nedenle gereklidir.
Sedasyon tekniğinde işlem bittikten çok kısa süre sonra, çocuğunuzun sözlü uyarana yanıt vermesinden 15-20 dakika gibi bir zamanda beslenme başlayabilir. Genel anestezi sonrası beslenme en erken 4 saat civarındadır.
Sedasyon tekniğinde çocuğun klinikten taburculuğu çok kısa sürede gerçekleşir, çocuğunuzun operasyon odasından geldiği andan itibaren sözlü uyaranlara mantıklı ve makul cevap verir haldedir, genelde yürür halde klinikten çıkar. Bu süre ortalama 1-2 saat kadardır. Bazı çocuklarda bu süre daha da kısalabilmektedir.
Genel anestezide çocuğunuzun taburculuğu için aynı gün taburculuk yapılacak olsa dahi işlem sonrası ortalama 1-2 saat içinde kendine gelir ve bu andan itibaren 1-2 saat bekletilir. Yani taburculuk süresi minimum 4 saattir.
Genel anestezi uygulanacak çocuklarda, çocuğunuz tamamen sağlıklı bile olsa bazı laboratuvar tetkikleri zorunludur.
Sedasyon uygulanacak çocuklarda herhangi bir sağlık problemi yok ise laboratuvar tetkiklerine gerek yoktur. Kronik hastalığı olan çocuklar için var olan hastalık özelinde bazı tetkikler gerekebilir.
Sedasyon sonrası yaşanabilecek sıkıntılar; bazı çocuklarda kan şekeri düşüklüğüne bağlı uykuya eğilim, nadiren ajitasyon, bulantı ve kusmadır.
Genel anestezi sonrası ajitasyon sedasyondan çok daha fazladır, benzer şekilde anestezi sonrası uyku hali hemen hemen çocukların büyük çoğunluğunda vardır. Çocukların büyük çoğunluğu odasına geldikten sonra ortalama 1-2 saat uykuludur. Bulantı kusma da çok daha sıklıkla yaşanan problemlerdendir.
Bunlara ek olarak soluk borusuna yerleştirilen tüp sebebiyle boğaz ağrısı olabilir ve bu birkaç gün devam edebilir. Genel anestezi ilaçlarının organ sistemlerindeki etkilerine bağlı olarak tansiyon ve nabız değişiklikleri, kan şekeri yükselmesi olası sıkıntılardandır.
