Tekirdağ Milletvekili Cem Avşar, orman yangınlarında elektrik dağıtım şirketlerinin sorumluluğunu Meclis gündemine taşıdı.
Avşar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar tarafından cevaplaması istemiyle konuya ilişkin yazılı soru önergesi verdi.
Önergede, son 1 haftada çıkan 624 yangına ve sebeplerine dikkat çeken Avşar, son yıllarda yangınların %25’i elektrik nakil hatlarından kaynaklandığını ve İzmir yangınlarının bu sebeple çıktığını, denetimsizlik ve ihmalin sonucu şirketlerin üzerlerine düşeni yapmadığını ve bu facialara karşın gerekli denetim, yenileme, bakım ve onarım çalışmalarının yapılması gerektiğini belirtti.
Avşar, sorularında; bakanlık görevi sürecinde elektrik nakil hattından kaynaklı kaç yangının olduğunu, şirketlerin sorumluluklarını yerine getirip getirmediğini ve bu hususa ilişkin Bakanlığın denetim ve kontrol mekanizmasını, şirketlerin gerekli teknik kapasite ve yetiye sahiplik durumunu, mevcut teknolojileri (yapay zeka, drone, kameralar vb.) kullanma durumunu, elektriksel ark risk analizleri ile yangın risk analizini, söz konusu özelleştirmenin amaca uygunluğunu, şirketten kaynaklı kusur ve ihmalin tespiti ile elektrik nakil hatlarından kaynaklı yangınları önlemeye yönelik bütüncül tedbirler gibi birçok konuyu Bakan Bayraktar’a sordu.
‘SON 1 HAFTADA 624 YANGIN OLDU’
Türkiye’nin coğrafi özelliklerine değine Avşar, ülkemizin yaklaşık yüzde 30’unun ormanlarla kaplı, yazları sıcak ve kurak geçen bir iklim yapısına sahip olduğunu, bunun yanı sıra anız yakma, ormanlık alanlarda ateş yakma, izmarit atma, atıkları çöpe atmama, bilinçsiz tarımsal faaliyetler ve duyarsızlık gibi sebeplerin de yangına yol açabildiğini belirtti.
Avşar, ülkemizin kurak bir yaz geçirdiğini, yoğun ve büyük çaplı yangınlarla karşı karşıya kaldığını ve Bakan Yumaklı’nın son 1 haftada dahi 624 yangının çıktığını ve mal kayıplarının yanında can kayıpların da yaşandığını ifade ettiğini belirtti.
‘YANGINLAR, ELEKTRİK NAKİL HATTINDAN ÇIKTI’
Son yıllarda yangın çıkış sebeplerinden birisinin de elektrik nakil hattından çıktığına dikkat çekildiğine değinen Avşar sözlerine şöyle devam etti; “Resmi açıklamalara göre bunlardan bazıları şöyle; Geçen yıl 20 Haziran’da Diyarbakır-Mardin arasındaki tarım arazileri, 2021’de Muğla, Marmaris ve Manavgat, 2022’de Datça, 2023’te Çanakkale ve bu yılda Çeşme, Foça, Seferihisar ile Ödemiş’te çıkan yangınlar… Son İzmir yangınlarıyla ilgili İzmir Valisi Sayın Süleyman Elban yangınların elektrik dağıtım hatlarından kaynaklandığı ifade etmiş ve şu açıklamalarda bulunmuştur; ‘İnsan kaynaklı ya da sabotajdan kaynaklı yangınımız yok. Hem Ödemiş hem Çeşme hem Seferihisar hem de Foça'daki yangınımız, elektrik hatlarından kaynaklı olarak çıkmış durumda.’ Vali Elban, elektrik hatlarından çıkan kıvılcımların yakındaki otları tutuşturduğunu ve yangının kısa süre içerisinde ormana yayıldığını belirtmiştir.”
‘YANGINLARIN %25’İ ELEKTRİK NAKİL HATLARI KAYNAKLI’
Avşar, iklim koşulları, coğrafi özellikler, ihmal ve suiistimallerin yanı sıra Türkiye’de artan orman yangınlarının ana sebeplerinden birisinin elektrik hatları olduğu resmi veriler de ortaya koyduğunun belirtti. Avşar, Uzmanlara göre, yangınların çıkış sebeplerine bakıldığında yüzde 25’nin elektrik nakil hatlarından kaynaklı ve elektrik nakil hatları kaynaklı yangınların oranı 2010’da yüzde 4,9 düzeyindeyken bugün yüzde 25 civarında olduğunu belirtti.
‘DENETİMSİZLİK VE İHMALİN ESERİ’
Avşar, elektrik dağıtım hatlarının özelleştirilmesinden sonra orman yangınlarındaki bu yükseliş denetimsizlik ve ihmal şüphelerini kuvvetlendirdiğini, esas görevleri sağlıklı ucuz ve güvenli enerji sağlamak olan şirketlerin yeni yatırımlar yapmak, hatları sürekli denetlemek ve yenilemek hususunda yeterli ve gerekli çalışmalar yapılmadıklarının görüldüğünü ifade etti.
‘ŞİRKETLER, ÜZERİNE DÜŞENİ YAPIYOR MU?’
Avşar, Elektrik Mühendisleri Odasının (EMO) konuya dair yaptığı açıklamaya yer verdi. “Önlem olarak elektrik dağıtım şirketleri, ormanlık bölgelerdeki elektrik hatlarını yaz mevsimi öncesi ve mevsim boyunca düzenli olarak kontrol etmelidir. Hatlarda tekniğine uygun olmayan veya gevşek ekler ve bağlantılar, kırık izolatörler, uygun olmayan yüksek gerilim (YG) sigortalar düzeltilmeli; topraklama sistemlerinin işlerliği ve yönetmeliklere uygunluğu denetlenmelidir. Elektriksel koruma önlemleri kontrol edilmeli, elektrik direklerinin dipleri temizlenmeli ve hat güzergâhındaki ağaçların bakımı yapılmalıdır.”
‘DENETİM, YENİLEME, BAKIM VE ONARIM YAPILMALI’
Avşar, orman yangınlarının elektrik nakil hatlarından kaynaklanma oranının son yıllardaki artışı göz önüne alınarak Bakanlığın elektrik dağıtım şirketlerini denetlemesi, gerekli teknik personelin istihdam edilmesi; yeni yatırımlar, yenileme, bakım onarım çalışmalarının yapılması; mevcut teknoloji (yapay zeka, drone ve kameralar vb.) kullanılarak hatların 24 saat izlenip kontrol edilebilmesi ve alanın merkezi bir plan ve kamusal anlayışla yeniden yapılandırılmasının önem arz ettiğini belirtti ve bakan Bayraktara bir dizi soru sordu.
Göreve başlama tarihiniz olan 3 Haziran 2023’ten itibaren kaç orman yangını elektrik nakit hatlarından kaynaklı olarak meydana gelmiştir? Bu yangınların bölgesel dağılımı nedir? Söz konusu yangınlar hangi şirketlerin hizmet alanında meydana gelmiştir?
Özelleştirme çerçevesinde esas görevleri sağlıklı, ucuz ve güvenli enerji naklini sağlamak olan şirketlerin yeni yatırımlar yapma, hatları sürekli denetleme ve yenileme sıklığı ve sorumluluğu nedir? Bakım-onarım çalışmalarına ilişkin ne tür tedbirler alınmaktadır?
Elektrik Mühendisleri Odasının açıkladığı üzere, önlem olarak elektrik dağıtım şirketlerinin temel görevi olan; düzenli kontrol etme, hatlarda tekniğine uygun olmayan veya gevşek ekler ve bağlantılar, kırık izolatörler, uygun olmayan yüksek gerilim (YG) sigortaları düzeltme, topraklama sistemlerinin işlerliği ve yönetmeliklere uygunluğu denetleme, elektriksel koruma önlemleri kontrol etme, elektrik direklerinin dipleri temizleme vb. çalışmalar yapılmakta mıdır? Bu çalışmalara ilişkin Bakanlığın bir denetim ve kontrol mekanizması var mıdır? Bu hususta ne tür çalışmalar yapılmıştır?
Söz konusu hizmetleri sağlamakta görevli şirketlerin bünyesinde yeterli uzman personel, araç-gereç, ekipman ve teknik kapasite ve yeti bulunmakta mıdır? Bu hususta hizmet sağlayıcı şirketlerde ne tür denetimler yapılmakta mıdır?
Ülkemizde orman yangınlarının meydana gelme olasılığı ve geçmiş yıllara ilişkin veriler göz önüne alınarak enerji nakil hatlarının kontrolü ve hızlı müdahale bakımından mevcut teknolojiler (yapay zeka, drone, kameralar vb.) kullanılarak hatların 24 saat izlenip kontrol edilebilmesi için gerekli yatırımların yapılması hususunda bir çalışma var mıdır? Bu noktada Bakanlığın hizmet sağlayıcı şirketlerden bir talebi olmuş mudur?
Sorumlu kurumlarca ormanlık bölgelerde elektriksel ark risk analizleri ile yangın risk analizi yapılarak elektrik tesisleri ile ilgili tasarım ve uygulamada gerekli tedbirler alınmış mıdır?
Özelleştirmeyle “ekonomide kaynakların daha etkin kullanılacağı, üretim artışının sağlanacağı ve büyümenin hızlanacağı düşünülmektedir” amacı çerçevesinde elektrik nakil hatlarından kaynaklı yaşanan yangınlar sonucu oluşan can ve mal kayıpları tarafınızca nasıl değerlendirilmektedir? Bu sonuçlar söz konusu amaçla örtüşmekte midir?
İzmir’deki yangınlara ilişkin bakanlık tarafından hizmet sağlayıcı şirkete yönelik bir teknik inceleme/soruşturma başlatılmıştır? Resmi makamlarca belirtildiği üzere şirketten kaynaklı bir kusur ve ihmal tespit edilmiş midir? Sorumluluğu bulunan şirkete herhangi bir yaptırım uygulanmış mıdır?
Bakanlığınız bu tarz elektrik nakil hatlarından kaynaklı yangınları önleme bakımından bir tedbir almayı planlanmakta mıdır? Bu hususta yeni bir düzenleme yapmaya ilişkin bir çalışmanız var mıdır?
