İrmet Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Sevgi Dilan Erselcan, ek gıda dönemine başlarken dikkat edilmesi gereken noktalar, uygun başlama zamanı, erken ya da geç başlamanın yol açabileceği sorunlar, alerjik reaksiyon belirtileri ve 1 yaşına kadar kaçınılması gereken gıdalar hakkında önemli bilgiler paylaştı.
İrmet Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Sevgi Dilan Erselcan, ilk 6 aydan başlayarak, çocukların 1 yaşına kadar beslenmesini anlattı. Erselcan, şunları kaydetti: “Bebeğimiz, ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslendikten sonra tamamlayıcı beslenmeye artık hazır. Bu dönem, özellikle anneler için biraz stresli ama bir o kadar da heyecan verici bir süreçtir. Bebeğimizin gelişiminde artık farklı bir döneme girmiş bulunuyoruz. Ancak tamamlayıcı beslenmeye başlamadan önce aklınızda bulundurmanız gereken bazı püf noktalarını sizinle paylaşmak istiyorum.
Bebeğimiz, ilk 6 ay boyunca sadece anne sütü veya formül mamayla beslendiği için katı gıdaya geçişte zorlanabilir ve adaptasyon sıkıntıları yaşayabiliriz. Örneğin, sebze ve meyve pürelerine başladığımızda bebeğinizin öğürmesi, yiyeceği diliyle dışarı itmeye çalışması, tatları beğenmemesi veya yeni tatlara kolay alışamaması gayet normaldir, sevgili anneler. Aklınızda tutmanız gereken en önemli şey, 1 yaşına kadar bebeğimizin hâlâ tadım döneminde olduğudur. Ana beslenme kaynağı hâlâ anne sütü veya formül mamadır. Bu nedenle ek gıda döneminde ilerleme hızının yavaş olması, bebeğin hemen alışamaması ya da size iştahsız gibi görünmesi endişe yaratmamalıdır.
Her ailenin yemek düzeni ve beslenme alışkanlıkları farklı olduğu gibi, her bebeğin de beslenme alışkanlıkları ve damak tadı kendine özgüdür. Bu nedenle bebeğinizin her öğünü aynı iştahla yemesini beklememelisiniz. Bebeğinizi, mümkünse 5. aydan itibaren kendi sofra düzeninize adapte etmeye çalışın. Mama sandalyesinde size eşlik etsin, çatal, kaşık ve bıçak kullanımınızı görsün. Çocuklara bir şey öğretmenin en iyi yolunun onları gözlem yoluyla öğrenmeye teşvik etmek olduğunu unutmayın. Örneğin, düzenli bir kahvaltı alışkanlığı olmayan bir ailede, çocuğun kahvaltı alışkanlığı kazanması zor olacaktır. Bu nedenle, çocuğa bir alışkanlık ve davranış kazandırmadan önce, bunu önce kendi yaşamınızda düzenli bir rutine oturtmalısınız.
Tamamlayıcı beslenmeye başlama yaşıyla ilgili farklı kılavuzlarda farklı öneriler bulunuyor. Ancak genel olarak, ek gıdaya 4. aydan önce başlanmaması ve 6. aydan sonraya bırakılmaması önerilmektedir.
Tamamlayıcı beslenmeye 4. aydan önce başlamak, alerjik reaksiyon gelişme riskini artırır ve otoimmün hastalıklara yatkınlığa neden olabilir. Ayrıca bebeğin bağırsakları ve böbrekleri henüz anne sütü veya formül mama dışındaki tamamlayıcı beslenmeyi tolere edebilecek kadar gelişmediği için, nadiren de olsa organ ve doku hasarına yol açabilir.
Ek gıdaya 6. aydan sonra hâlâ başlanmamış olması durumunda, anne sütü bebeğin metabolik ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalabilir. Bu durumda kilo alımında yavaşlama, bilişsel fonksiyonlarda gerileme, iştahsızlık, vitamin ve mineral eksiklikleri ortaya çıkabilir. Bu nedenle, 6. ayına giren bebeğinize, anne sütüne ek olarak tamamlayıcı beslenmeye başlamalısınız.
Tamamlayıcı beslenme döneminde, özellikle alerji riski yüksek olan yoğurt ve yumurta sarısı gibi gıdaları 3 gün kuralı ile vermenizi öneririm. Çocuğunuzda inek sütü proteini veya yumurta alerjisi varsa, bu gıdaları aldıktan sonra ağız çevresinde ve yüzünde küçük kızarıklıklar görülebilir. Alerjen maruziyeti devam ettikçe bu kızarıklıklar artabilir, dirençli egzama oluşabilir veya sindirim problemleri görülebilir. Bu semptomları fark ederseniz, muhtemel alerjeni en az 2 hafta süreyle vermemelisiniz. Bulgular geriledikten sonra, çok az miktarlarda tekrar deneyerek yakın gözlem yapabilirsiniz.
Özellikle 1 yaş altındaki bebeklere rafine şeker, tuz ve bal verilmemelidir. Hayatın erken döneminde tuz tüketen çocuklarda, yetişkinlikte hipertansiyon görülme riski yüksektir. Aynı şekilde erken dönemde fazla rafine şeker tüketimi, ilerleyen yıllarda diyabet ve hipertansiyon riskini artırabilir.
Bal, çiğ olarak tüketilmesi gereken bir besindir. Botulinum toksini ile kontamine olmuş bir bal, 1 yaş altındaki bebeklerde ciddi sistemik etkiler yaratabilir. Bebeklerin bağışıklık sistemi bu toksini temizleyecek kadar gelişmemiş olduğundan, bal 1 yaşına kadar kesinlikle verilmemelidir.
Ek gıda dönemine geçer geçmez bebeğinize su vermeye başlamalısınız. İlk 6 ayda, sadece anne sütü veya formül mama alan bebeklere su verilmesi gerekmez. Ancak tamamlayıcı beslenmeye başladığınızda, her öğünden sonra bebeğinize mutlaka su teklif edin. Öğünlerden önce su verirseniz, mideyi şişirip tokluk hissi yaratabilir ve gıda alımını azaltabilir. Bu yüzden suyu, öğün sonrasında vermenizi öneririm.”
