CHP Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun, TBMM`ye (Türkiye Büyük Millet Meclisi) `Genç İşsizlik Ödeneği` için önerge verdi. Aygun, Türkiye`deki genç işsizlerin gözetecek bu fonun acilen kurulmasını istedi.
HER DÖRT İŞSİZDEN BİRİ ÜNİVERSİTE MEZUNU
Tekirdağ Milletvekili Aygun, TBMM`ye verdiği önergesinde, " İşsizlik, ülkemizin en önemli sorunları arasına girmiştir. TÜİK rakamlarına göre, 2019 Mart döneminde işsiz oranı yüzde 14.3?e çıkarak 4 milyon 544 bin kişiye ulaşmıştır. Üniversite mezunları, iş bulamamakta, diplomaları ellerinde kalmaktadır. Genç işsizlik son bir yılda 7.5 puan artarak yüzde 25?i aşmıştır. Son bir yılda üniversite mezunu işsiz sayısı 263 bin kişi artarak, 1 milyon 87 bin kişiye ulaşmıştır. İş bulmaktan ümidini kestiği için iş aramayan veya işgücü piyasasına girmeyenler ile yetersiz istihdam edilenler de dahil edildiğinde geniş tanımlı işsiz sayısının 8.2 milyona ulaştığı görülmektedir. Özetle; her dört işsizden biri üniversite mezunudur."açıklamasını yaptı.
KREDİLERİNİ ÖDEYEMEYİP YASAL TAKİBE UĞRAMAKTA
Üniversite mezunlarının hemen iş bulamadığı için zor duruma düştüğünü belirten Aygun, "İş bulamayan gençler, üniversitede eğitim görürken aldıkları öğrenim ve katkı kredilerini ödeyememekte, yasal takiplere uğramaktadır. Son 10 yılda öğrenim ve katkı kredisi borcunu ödeyemeyen öğrenci sayısının 5 milyona dayandığı belirtilmektedir."dedi.
ACİLEN DEVREYE SOKULMALI
Milletvekili Aygun, genç işsizlik ödeneğinin acilen devreye sokulmasını isterken, "Türkiye, işsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları açısından dünyadaki en ağır kriterlere sahip ülkelerden biridir. İsveç, üniversite eğitimini tamamlayıp, işgücü piyasasına yeni girenler için de işsizlik yardımında bulunmaktadır. Türkiye?deki 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu?nda değişikliklere gidilerek, işsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları esnetilmeli ve genç işsizlere, iş buldukları tarihe kadar `genç işsizlik ödeneği` adı altında bir uygulama devreye sokulmalıdır."diye konuştu.
KONUNUN ARAŞTIRILMASINI İSTEDİ
Aygun, teklifinin araştırılmasını da isterken, Vatandaşımızın yoksullaşması, geçim şartlarının zorlaşması ve işsizliğin rekor seviyelere ulaşması nedeniyle sosyal devlet ilkesi çerçevesinde 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu?nda değişikliğe gidilmesi, genç işsizliği azaltacak önlemlerin alınarak, yeni işsizlik sigortası ve çalışma ödeneklerinin devreye sokulması amacıyla İçtüzüğümüzün 104. ve 105. maddeleri gereğince Araştırma Komisyonu kurularak konunun araştırılmasını arz ederiz. "dedi.
TBMM`ye 4 Temmuz`da önerge veren Aygun gerekçe olarak ise uzun bir açıklama yaptı. İşte o gerekçeler:
İŞSİZLİK ARTIŞI....
TÜİK rakamları, Türkiye?de artan yoksullaşmayı, işsizliği ve gençlerin ümitsizliğini ortaya koymaktadır. 2019?un ilk dört ayında işsizlikteki artış 1 milyonun üzerine çıkmıştır. İşsizlikteki artışın büyük bir kısmı da daha önce iş sahibi iken yeni dönemde işini kaybedenlerden kaynaklanmaktadır. Son bir yılda işsizler ordusuna katılan her 100 kişiden 53?ü daha önce iş sahibi olup, şimdi işsiz kalanlardan oluşmaktadır.
GENÇ İŞSİZLERİN ORANI YÜZDE 25`İ AŞMIŞ...
Geniş tanımlı işsizlik oranı 8.2 milyon kişiye ulaşırken, 17-25 yaş arasındaki geç işsizlerin oranı yüzde 25?i aşmıştır. İş bulamayan üniversite mezunu gençler, öğrenim ve katkı kredilerini ödeyemediği için yasal takibe uğramaktadır.
Özellikle son iki yılda derinleşen ekonomik krizde öğrenim ve katkı kredilerini geri ödeyemeyen aileler büyük açmaza düşmüştür. 2017 yılında öğrenim kredisi kullanan 1 milyon 156 bin 832 öğrenciden 239 bin 97?s öğrenimi kredi borcunu, katkı kredisi kullanan 388 bin 225 öğrenciden 106 bin 185?i katkı kredisi borcunu ödeyememiştir.
2018 yılında da Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü?nce 279 bin 897 öğrenci için vergi dairelerine bildirim yapılarak, tahsilat yoluna gidilmiştir.
İŞSİZLİK SİGORTASI FONU AMACI DAHİLİNDE KULLANILMAMAKTA
Türkiye?de işsizlere destek amacıyla kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, amacı dahilinde kullanılmamaktadır. İşsizlik Sigortası Fonu?nun gelirinin yüzde 2?si işveren primi, yüzde 1?i işçi primi ve yüzde 1?i devlet katkısı ile faiz gelirlerinden oluşmaktadır. Mart 2002 tarihinden 30 Nisan 2019 tarihine kadar işsizlik ödeneğine 11 milyon 551 bin 669 kişi başvurmuş, sadece 7 milyon 53 bin 746 kişi ödenekten yararlanabilmiştir.
Fon?dan işsizlik ödeneğinin yanı sıra, ?kısa çalışma ödeneği, yarım çalışma ödeneği, ücret garanti fonu ödemesi, meslek kursları ağırlıklı aktif işgücü programları, işbaşı eğitim programları, teşvik destek ve ödemeleri? adı altında da işçilere dönük ödemeler yapılmaktadır.
Fon?un toplam varlığı 130 milyar 208 milyon 108 bin 473 liraya ulaşmıştır. Geliri tarihin en yüksek rakamına ulaşan Fon, maalesef işçiden çok işvereni destekleme fonuna dönüşmüştür. 2018 yılı içinde işverenlere istihdam desteği kapsamında 12.5 milyar lira ödeme yapılırken, işverenlerin Fon için ödediği prim miktarı toplamda 9.2 milyar lirada kalmıştır. Yani işverenler, 9.2 milyar liralık prim ödemesine karşın, 12.5 milyar lira teşvik kazanmıştır.
BAŞVURULAR REKOR DURUMDA
Oysa artan işsizlik, İşsizlik Sigortası Fonu?na yönelik başvuruları rekor düzeyde arttırmıştır. Fon?a başvurup işsizlik ödeneği alan kişi sayısı 2018 Ocak ayında 438 bin 701 kişi iken bu sayı 2018 Aralık ayı sonunda 577 bin 54 kişiye, Nisan 2019?da 657 bin 387 kişiye ulaşmıştır.
Türkiye?de işsizlik ödeneğinden yararlanma koşulları da oldukça ağırdır. Finlandiya, Almanya, İrlanda, Birleşik Krallık gibi ülkelerde işsizlik yardımından yararlanmak çok kolaydır. Sosyal refahın yüksek olduğu İsveç?te eğitimini yeni tamamlayarak, işgücü piyasasına giren gençlere de işsizlik yardımı yapılmaktadır. Gençler için 6 ay çalışmış olmak ya da yeni mezun olmak işsizlik yardımından yararlanmak için yeterlidir. İsveç?te işsizlik ödeneği oranı da yüksektir. İşsizlik yardımı, ülkedeki ortalama ücretin yüzde 23?üne denk gelmektedir. Part-time çalışanlara dahi bu ödenekten yararlanma olanağı getirilmiştir. İrlanda?da benzer şekildepart-time çalışanlara da işsizlik yardımı yapılabilmektedir.
OECD ülkeleri içinde işsizlik sigortasından yararlanma koşulu en ağır ülkelerden biri Türkiye?dir. Türkiye, işsizlik ödeneğinden yararlanmak için uzun süre istihdam edilme koşulu aramaktadır.
DEĞİŞİKLİK YETERLİ DEĞİLDİR
İşsizlik riskinin tazmini için 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu?nda değişiklik yapılmalı, koşullar esnetilmelidir. Bu anlamda ülkemizde 17 Ocak 2019 tarihinde yapılan değişiklik, yeterli olmamıştır. Türkiye?de işsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak ve son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak gerekmektedir.
BATIDAKİ DURUM
Oysa batı ülkelerinde bu kadar ağır koşular yoktur. İngiltere, İtalya, İsviçre ve Avusturya?da işsizlik ödeneği almak için 24 ayda 365 gün prim ödemek yeterlidir. Almanya?da işsizlik maaşı için süre sınırı yoktur. İş bulana kadar işsizlik ödeneği kesintisiz yapılmaktadır. Yunanistan?da son 1 yılda 60 gün çalışmış olmak, işsizlik ödeneği için yeterlidir. Kanada?da 12 ayda 596 saat prim ödemek, işsizlik ödeneği almak için yeterli görülmektedir. İsveç?te son 12 ayda 6 ay istihdam edilmek, 12 aydır fona kayıtlı olmak ve yeni mezun olmak işsizlik maaşı için yeterli koşullardır. Danimarka, Finlandiya ve İsveç?te, işsiz birey iş sözleşmesini kendi feshettiğinde bile işsizlik ödeneğinden yararlanabilmektedir.
Bu örnekler incelenerek, Türkiye?de işsizlik ödeneği şartlarının esnetilmesi, gençleri rahatlatmak ve yeni mezunlara verilmek üzere ?genç işsiz ödeneği? gibi uygulamaların devreye konulması yerinde olacaktır.
